پیشرفت جدید انویدیا: معرفی اولین سیستم سرور رک‌تکی با قدرت یک اگزا فلاپ
در کنفرانس اخیر GTC، شرکت انویدیا از دستاوردی نوین تحت عنوان اولین سیستم سرور رک‌تکی با توانایی انجام یک اگزا فلاپ پرده‌برداری کرد. این میزان برابر با یک کوینتیلیون عملیات نقطه شناور (FLOPS) در هر ثانیه است و گامی شگرف در عرصه پردازش‌های رایانش محسوب می‌شود. این موفقیت مبتنی بر سیستم قدرتمند GB200 NVL72 است که از واحدهای پردازش گرافیکی نسل جدید انویدیا، Blackwell GPUs، بهره می‌برد.
قدرت تراکم فوق‌العاده در برابر انقلابی تاریخی
برای درک اهمیت این دستاورد، باید به مقایسه با گذشته پرداخت. اولین کامپیوتری که می‌توانست به توان اگزا فلاپ برسد، تنها دو سال پیش (در سال 2022) در آزمایشگاه ملی Oak Ridge نصب شد. سیستم فوق‌العاده “Frontier” که توسط HPE ساخته شده و از پردازنده‌های AMD برای پردازش پشتیبانی می‌کرد، در ابتدا از 74 رک سرور تشکیل شده بود. اما سیستم رک‌تکی جدید انویدیا در طی تنها سه سال، تراکم عملکرد را حدود 73 برابر افزایش داده است؛ دستاوردی معادل سه برابر شدن قدرت پردازش در هر سال.
این جهش در تراکم عملکرد، کارایی انرژی و معماری نه تنها تحسین‌برانگیز است، بلکه چشم‌انداز جدیدی برای توسعه در صنعت کامپیوتر و هوش مصنوعی ارائه کرده است.
تمرکز بر سرعت یا دقت: تفاوت‌های بنیادین
اگرچه هر دو سیستم به سطح قدرت اگزا فلاپ دست یافته‌اند، اما اهداف طراحی آنها متفاوت است. سیستم انویدیا برای پردازش‌های هوش مصنوعی و انجام وظایفی مانند آموزش مدل‌های زبانی بزرگ (LLMs) بهینه‌سازی شده است و از عملیات ریاضی با دقت پایین‌تر (مانند محاسبات 4 بیتی و 8 بیتی نقطه شناور) بهره می‌برد. این نوع محاسبات بر سرعت تمرکز دارد.
در مقابل، سیستم “Frontier” تلاش خود را بر دقت بالا (ریاضی دوبل 64 بیتی) متمرکز کرده است که استاندارد طلایی برای شبیه‌سازی‌های علمی محسوب می‌شود، جایی که صحت محاسبات اهمیت بالایی دارد.
نمایی از گذر تاریخی در دنیای محاسبات
سیر پیشرفت قدرت محاسباتی در چند دهه گذشته حقیقتاً حیرت‌انگیز بوده است. برای مثال در دهه 1970، کامپیوترهایی مانند DEC KL 1090 که توانایی اجرای 1.8 میلیون دستور در ثانیه (MIPS) را داشتند، انقلابی محسوب می‌شدند. اما اکنون، سیستم جدید انویدیا با عملکرد تقریباً 500 میلیارد برابر قدرت بیشتر، نمایانگر رشد چشمگیر صنعت فناوری است.
این سرعت پیشرفت سوالی مهم را مطرح می‌کند: آیا در آینده نزدیک، این روند چشمگیر همچنان ادامه خواهد داشت، و اگر چنین است، این پیشرفت‌ها چه تاثیری بر زندگی و صنایع ما خواهند گذاشت؟
نقشه‌راه آینده و چالش‌های پیش رو
انویدیا در کنفرانس GTC چشم‌اندازهای آینده خود را نیز به اشتراک گذاشت. بر اساس اطلاعات منتشر شده، نسل آتی سیستم‌های سرور این شرکت که بر پایه معماری Vera Rubin Ultra طراحی خواهند شد، تا دو سال آینده توان پردازشی بین 14 تا 15 اگزا فلاپ را ارائه می‌دهند. علاوه بر عملکرد، موضوع بهره‌وری نیز مهم است؛ سیستم‌های جدید با اشغال فضای فیزیکی کمتر به کاهش مصرف مواد و بالا بردن کارایی انرژی کمک می‌کنند.
با این حال، سوال اساسی این است: چه مقدار قدرت محاسباتی واقعاً لازم است و هزینه‌های استفاده از آن چقدر خواهد بود؟ بسیاری از شرکت‌ها و کشورها اکنون در رقابت برای توسعه زیرساخت‌های لازم برای پشتیبانی از نیازهای آینده مدل‌های هوش مصنوعی هستند. پروژه عظیم Stargate که ساخت 20 مرکز داده بزرگ در ایالات متحده را هدف قرار می‌دهد، نمونه‌ای از چنین تلاش‌هاست.
آیا ظرفیت بیش از حد ایجاد شده؟
برخی تحلیلگران معتقدند که ممکن است ظرفیت مراکز داده بیش از نیاز واقعی توسعه داده شود. به‌ویژه با ظهور مدل‌های هوش مصنوعی نظیر DeepSeek-R1 از چین که به قدرت محاسباتی کمتری نسبت به سایر رقبا نیاز دارند. این نگرانی زمانی بیشتر شد که مایکروسافت تعدادی قراردادهای مراکز داده خود را لغو کرد.
با این حال، برخی شواهد نشان می‌دهد که علت اصلی این تغییرات ممکن است ضعف برخی از مراکز داده در تامین نیازهای سیستم‌های جدید باشد، از جمله نیاز به انرژی و سیستم‌های خنک‌کننده قدرتمندتر.
رشد بی‌وقفه در افق هوش مصنوعی
مدل‌های استنتاجی که امروزه اصلی‌ترین کاربردهای هوش مصنوعی را تغذیه می‌کنند، تقاضای بی‌سابقه‌ای برای قدرت محاسباتی ایجاد نموده‌اند. علاوه بر این، تحول هوش مصنوعی از مدل‌های زبانی به سمت عامل‌های خودمختار و دیجیتال توئین‌ها، نشان‌دهنده روندی است که آینده را به‌طور کلی متحول خواهد کرد.
در روزهای اخیر، شرکت‌هایی مانند OpenAI، گوگل و Runway نیز دستاوردهای نوینی را معرفی کردند که گام‌های بلندی به سوی تحقق قدرت بیشتر در زمینه هوش مصنوعی هستند.
نتیجه‌گیری
هرچند پیشرفت‌های عظیم در عرصه هوش مصنوعی نویدبخش هستند، اما سوالات مهمی درباره مسئولیت، مقررات و پایداری آنها وجود دارد که باید در کنار توسعه فناوری به آنها پرداخته شود. از نظر بسیاری از کارشناسان، تنها با گفتگویی سازنده درباره این مسائل، می‌توان تجربه‌ای مثبت از انقلاب هوش مصنوعی داشت.
مرکز تخصصی هوش مصنوعی بینا ویرا از نزدیک این تحولات را دنبال می‌کند و در تلاش است تا با ارائه اخبار و تحلیل‌های تخصصی، مخاطبان خود را در جریان آخرین پیشرفت‌ها و چالش‌ها قرار دهد.