عنوان: سال پرتلاطم OpenAI؛ از رقابت با گوگل تا رونمایی GPT-5.2، قرارداد دیزنی و موج دعاوی حقوقی
متن خبر:
OpenAI در سالهای اخیر از یک استارتاپ متمرکز بر پژوهش به یکی از بازیگران تعیینکننده صنعت هوش مصنوعی تبدیل شده است؛ شرکتی که محصولش، ChatGPT، راه تعامل عمومی با مدلهای زبانی بزرگ را تغییر داد. اما در سال 2025 فشار رقابت، چالشهای قضایی و نیاز به بازنگریهای ایمنی و محصولی، این کمپانی را وارد فصل جدیدی از تحول کرده است.
روند رشد و کاربران
ChatGPT که از نوامبر 2022 عرضه عمومی شد، ظرف یک بازه کوتاه میلیونها کاربر جذب کرد. OpenAI در گزارشهای مختلف رشد چشمگیری را اعلام کرده است: از 300 میلیون کاربر هفتگی در پایان 2024 تا رقمی نزدیک به 700 تا 800 میلیون کاربر هفتگی در 2025، که نشاندهنده پذیرش گسترده سرویس در میان کاربران عادی، توسعهدهندگان، کسبوکارها و دولتهاست. شرکت میگوید استفاده سازمانی از ابزارهایش چندین برابر شده و کارکنان با کمک این ابزارها تا یک ساعت در روز صرفهجویی زمانی گزارش دادهاند.
محصولات و بهروزرسانیهای کلیدی
– GPT-5.2: جدیدترین مدل که در سه نسخه Instant، Thinking و Pro برای کاربران پرداختی و توسعهدهندگان عرضه شد؛ هدف از نسخهها پوشش طیف نیازها از وظایف روزمره تا استدلال پیچیده و کاری با دقت بالا است.
– GPT-5 و GPT-5.1: بهعنوان بخشی از خانواده GPT-5، مدلها با بهبود در مکالمه، استدلال مداوم و گزینههای سفارشیسازی لحن معرفی شدند.
– GPT-4.1 و GPT-4o: نسخههای تکمیلی و سازگار با نیازهای خاص برنامهنویسی و چندرسانهای که همچنان در مجموعه مدلهای OpenAI حضور دارند.
– Sora (تولید ویدئو) و بهبودهای تصویری: توسعه توانایی تولید و ویرایش تصویر و ویدئو در ChatGPT و ابزارهای مکمل مانند Sora که بهویژه در همکاریهای محتوایی کاربردی شد.
– قابلیتهای جدید در ChatGPT: چت گروهی، حالت صدا یکپارچه در پنجره اصلی، ابزارهای خرید و پرداخت یکمرحلهای، ویژگیهای سازمانی مثل «company knowledge»، و مرورگر ChatGPT Atlas.
– Agentها و ابزارهای توسعه: معرفی Responses API، Agentهای تحقیق عمیق و قابلیت ساخت اپلیکیشنهای تعاملی داخل ChatGPT که امکان اتوماسیون وظایف پیچیده را فراهم میکنند.
همکاریها و قراردادها
OpenAI در سال 2025 مجموعهای از همکاریهای تجاری مهم را اعلام کرد. مهمترین آنها قرارداد سهساله و سرمایهگذاری 1 میلیارد دلاری با دیزنی بود که مجوز استفاده از شخصیتها و داراییهای دیزنی را برای ابزار تولید ویدئو Sora فراهم میکرد. همچنین گزارشهایی از همکاریهای تجاری با خردهفروشانی مانند والمارت و پشتیبانی از فروشندگان در پلتفرمهایی مانند Shopify و Etsy منتشر شد. همکاریها با شرکتهایی همچون اپل و مذاکرات با بازیگران بزرگ منطقهای (از جمله Reliance در هند) نیز نشاندهنده تمرکز OpenAI روی توسعه بازار جهانی است.
چالشهای داخلی و مدیریتی
OpenAI در سالهای اخیر با تغییراتی در سطح ارشد مواجه شد: خروج برخی مدیران ارشد و پژوهشگران برجسته و بازسازی تیمهای مسئول رفتار مدلها. سام آلتمن، مدیرعامل، در مقاطعی «code red» اعلام کرد تا تمرکز شرکت را به بهبود ChatGPT معطوف کند و برخی ابتکارات دیگر را به تعویق بیاندازد.
مسائل حقوقی و ایمنی
افزایش سرعت توسعه و عرضه مدلها همراه با موجی از مسائل حقوقی و اخلاقی شده است:
– شکایات حقوقی متعدد از سوی ناشران و رسانهها بهاتهام استفاده از محتوای دارای حق نشر؛ پروندههایی نظیر شکایت ناشران متعلق به Alden Global Capital و دعوای دیزنی علیه گوگل در رسانهها برجسته شد.
– پروندههای قضایی مربوط به پیامدهای مرتبط با سلامت روان؛ چندین خانواده مدعی شدهاند تعامل با مدلهای OpenAI در مواردی به آسیبهای جدی منجر شده و شکایات حقوقی ثبت شده است.
– حکم دادگاه مونیخ که استفاده از متن سرودهها توسط ChatGPT را ناقض قانون حق نشر دانست؛ این تصمیم میتواند الگوی قضایی مهمی در اروپا ایجاد کند.
– انتقادات پیرامون رفتار «بیش از حد تاییدکننده» یا «sycophantic» برخی بهروزرسانیها که OpenAI را وادار به بازگرداندن و اصلاح مدلها کرد.
– نگرانیهای حریم خصوصی و حفاظت داده: پروندههایی درباره اطلاعات نادرست تولیدشده و نیز مباحث مربوط به نگهداری لاگها و دسترسی مدلها به دادههای کاربران گزارش گردید.
زیرساخت و مسابقه برای منابع
برای پاسخ به تقاضای فزاینده، OpenAI سرمایهگذاری در زیرساختها، پروژههای دادهمرکزی (Project Stargate) و تأمین تراشهها را شدت داده است؛ حتی گزارشهایی از استفاده از تراشههای غیر-انودیا (مثل چیپهای گوگل) منتشر شده است. رقابت با گوگل، Anthropic و رقبای چینی مانند DeepSeek فشار بالایی روی سرعت نوآوری و توسعه محصول وارد کرده است.
پیامدها برای بازار و آینده
ترکیب رشد سریع کاربران و پذیرش سازمانی با چالشهای حقوقی و نیازهای ایمنی، OpenAI را در نقطه حساسی قرار داده است: این شرکت یا باید با افزایش شفافیت، آزمونهای ایمنی و تعامل گستردهتر با نهادهای تنظیمی اعتماد عمومی و سازمانی را تقویت کند، یا در مواجهه با رقبای قوی و فشارهای قانونی، سهم بازار خود را به سختی حفظ خواهد کرد. توسعه مدلهای متنباز، ارائه ابزارهای agent و تمرکز بر کاربردهای سازمانی نشان میدهد OpenAI در تلاش است همزمان به بازارهای مصرفی و سازمانی خدمت کند.
نتیجهگیری
سال 2025 برای OpenAI سالی پرشتاب و پرچالش بوده؛ از معرفی خانواده مدلهای GPT-5 تا قراردادهای تجاری بزرگ و همزمان موجی از دعاوی حقوقی و بازنگریهای ایمنی. مسیر آتی شرکت وابسته به تعادل بین نوآوری سریع، پایبندی به استانداردهای حقوقی و اخلاقی و توان تامین زیرساختهای فنی برای پاسخگویی به تقاضای جهانی خواهد بود. ما گزارشهای بعدی درباره تحولات OpenAI و تأثیر آن بر اکوسیستم هوش مصنوعی را دنبال خواهیم کرد.