افزایش نقش ChatGPT در ارجاع کاربران به فروشگاههای آنلاین؛ سود بیشتر برای آمازون و والمارت
تحلیل جدیدی از شرکت دادهمحور Apptopia نشان میدهد که نقش ChatGPT بهعنوان منبع ارجاع (referrer) کاربران به اپلیکیشنهای فروشگاهی در تعطیلات بلک فرایدی رشد قابلتوجهی داشته است، اما سهم بازار این ابزار هوش مصنوعی از کل ارجاعات هنوز بسیار کوچک است. بر اساس این گزارش، ارجاعات ChatGPT به اپهای خردهفروشی موبایلی در تعطیلات پایان هفته بلک فرایدی نسبت به سال گذشته 28 درصد افزایش یافته است.
افزایش تمرکز روی بازیگران بزرگ بازار
دادههای Apptopia نشان میدهد این رشد برای بازیگران بزرگ بازار پرسودتر بوده است؛ سهم آمازون از ارجاعات ChatGPT از 40.5 درصد در 2024 به 54 درصد در 2025 رسیده و سهم والمارت نیز از 2.7 درصد به 14.9 درصد افزایش یافته است. این موضوع حاکی از آن است که کاربران هنگام دریافت پیشنهاد یا لینک خرید از طریق ChatGPT بیشتر به نامهای آشنا و پلتفرمهای بزرگ هدایت میشوند که احتمالاً به دلیل آگاهی برند، گستره محصول و ساختارهای فنی بهتر این شرکتها است.
روششناسی و محدودیتها
Apptopia این نتایج را بر پایه پنل کاربران موبایلی خود در آمریکا که رفتار مصرفکنندگان را روی دستگاههای همراه رصد میکند اعلام کرده است. در این تحلیل، «جلسه ارجاع» زمانی تعریف شده که یک جلسه اپ فروشگاهی دقیقاً ظرف 30 ثانیه پس از یک جلسه ChatGPT رخ داده باشد. لازم به ذکر است که این دادهها اولشخص (first‑party) نیستند و بهعنوان برآورد ارائه میشوند، بنابراین باید با احتیاط تفسیر شوند.
سهم کلی ChatGPT از بازار ارجاع هنوز اندک است
با وجود افزایش سالانه، سهم کلی ChatGPT از ارجاعات خرید نسبت به کل فعالیتها بسیار کوچک باقی مانده است: در بلک فرایدی پارسال تنها 0.64 درصد از تمامی جلسات ChatGPT به اپهای تجارت الکترونیک ارجاع داده شد و این رقم در سال جاری به 0.82 درصد رسیده است. در تعریف Apptopia، هر زمان که ChatGPT به کاربر ایده خرید داده یا کاربر از لینک داخل چت برای ورود به اپ فروشگاهی استفاده کرده، بهعنوان جلسه ارجاع حساب شده است.
نتایج تکمیلی از تحلیلهای دیگر
Apptopia تنها منبع بررسی تأثیر هوش مصنوعی بر تجارت الکترونیک در فصل خرید تعطیلات نیست. Adobe نیز گزارش داده که ترافیک ناشی از هوش مصنوعی به سایتهای خردهفروشی آمریکا در بلک فرایدی 805 درصد نسبت به سال قبل رشد داشته و کاربرانی که از طریق چتبات به سایت رسیدهاند 38 درصد بیشتر احتمال خرید داشتهاند. همچنین Adobe افزایش 670 درصدی ترافیک AI در سایبر ماندی و رشد 760 درصدی ترافیک AI در بازه 1 نوامبر تا 1 دسامبر را گزارش کرده است.
پیامدها برای خردهفروشان و توصیهها
این دادهها نشان میدهد که هوش مصنوعی در حال تبدیل شدن به یکی از کانالهای اثرگذار در مسیر خرید است، اما مزیت فعلاً به نفع بازیگران بزرگ بازار است. خردهفروشان کوچکتر برای بهرهبرداری از این روند باید روی عناصر تکنیکی و محتوا سرمایهگذاری کنند: فراهم کردن لینکهای عمیق در اپ، بهینهسازی محتوای گفتگومحور، استفاده از دادههای ساختیافته (structured data) و ایجاد همکاریهای فنی یا محتوایی با پلتفرمهای هوش مصنوعی تا دیده شدن در پیشنهادهای چتباتها افزایش یابد.
در مجموع، نفوذ ChatGPT و چتباتهای مشابه در مسیر خرید رو به افزایش است اما هنوز در مراحل اولیه قرار دارد؛ کسبوکارها با آمادهسازی فنی و محتوایی میتوانند از موج بعدی ارجاعات هوش مصنوعی بهرهمند شوند.