در دنیای هوش مصنوعی، خبرها به‌طور مداوم در حال تغییر هستند و به تازگی شرکت چینی DeepSeek با عرضه مدل زبانی پیشرفته‌اش به نام DeepSeek-R1، تحولی را در این عرصه به وجود آورده است. این شرکت که تا پیش از این در حاشیه قرار داشت، به ناگاه چالش جدی برای OpenAI و سایر غول‌های تکنولوژی آمریکایی ایجاد کرد. اگرچه DeepSeek-R1 از نظر عملکرد در برخی معیارها کمی از بالاترین مدل‌های آمریکایی عقب است، اما اقدام آن در بهینه‌سازی مصرف انرژی و کارایی سخت‌افزاری توجه‌ها را به خود جلب کرد.
با توجه به محدودیت‌های موجود در دسترسی به سخت‌افزارهای پیشرفته، DeepSeek تصمیم به نوآوری در زمینه کارایی گرفته و این موضوع مورد توجه بسیاری قرار گرفته است. OpenAI ادعا کرده که شواهدی مبنی بر استفاده DeepSeek از مدل‌های آن‌ها در فرآیند آموزش دارد، اما فعلاً هیچ مدرک قاطعی برای تأیید این موضوع وجود ندارد. با این حال، تحقیقات مستقل نشان می‌دهد که نتایج DeepSeek قابل تکرار است.
یکی از عوامل کلیدی که باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های DeepSeek شده، بهینه‌سازی کش کلید-مقدار (KV cache) در لایه توجه مدل‌های زبانی بزرگ است. این کش نقش مهمی در مدیریت حافظه GPU ایفا می‌کند و با فهم ارتباط میان کلید و مقدار، امکان فشرده‌سازی داده‌ها را فراهم می‌آورد. همچنین مدل‌های مخلوط کارشناسان (MoE) این امکان را برای شبکه‌های عصبی فراهم می‌آورد که تنها بخش‌های مرتبط با پرسش فعال شوند و به این ترتیب هزینه‌های محاسباتی را کاهش دهند.
علی‌رغم همه چالش‌ها، DeepSeek نویدبخش تحولاتی بزرگ در دنیای فناوری هوش مصنوعی است. این پیشرفت‌ها نه‌تنها بر صنعت نرم‌افزار تأثیرگذار است، بلکه می‌تواند نحوه فعالیت استارتاپ‌ها را نیز دگرگون کند. این در حالی است که برتری OpenAI در بازار جهانی لزوماً ماندگار نخواهد بود و این فناوری هم‌اکنون به‌دست بسیاری افتاده است.
در نهایت، این رقابت در عرصه هوش مصنوعی می‌تواند به نفع کاربران و جامعه علمی باشد و ایجاد نوآوری‌های جدید را تشویق کند.