جنجال تازه در تأمین زیرساختهای هوش مصنوعی: همکاریهای بزرگ OpenAI با انویدیا و AMD و وعدههای سام آلتمن
در پی رونمایی از مجموعهای از همکاریها و قراردادهای کلان میان OpenAI و چند بازیگر بزرگ صنعت چیپ و خدمات ابری، بار دیگر توجهها به نحوه تأمین زیرساختهای مورد نیاز مدلهای بزرگ هوش مصنوعی جلب شده است. همزمان که جنسن هوانگ، مدیرعامل انویدیا، در مصاحبه با CNBC از اطلاع نداشتن نسبت به برخی قراردادها با رقیب (AMD) ابراز تعجب کرد، سام آلتمن، مدیرعامل OpenAI، اعلام کرد که قراردادهای مشابه و بزرگ بیشتری در راه است.
خلاصه توافقها و سازوکارها
– توافق OpenAI با AMD: بر اساس گزارشها، AMD متعهد شده بخشهایی از سهام خود را (تا سقف ۱۰ درصد در طول چند سال و بسته به شروطی مانند رشد قیمت سهام) در اختیار OpenAI قرار دهد. در مقابل، OpenAI متعهد به استفاده و مشارکت در توسعه تراشههای نسل بعدی AI شرکت AMD شده است؛ یعنی OpenAI به نحوی سهامدار AMD نیز خواهد شد. این مدل همکاری که به نوعی مشارکت برد-برد در توسعه سختافزار و بازار مصرف است، برای صنعت نسبتاً جدید و غیرمعمول توصیف شده است.
– توافق انویدیا با OpenAI: برخلاف AMD، انویدیا عملاً وارد سرمایهگذاری مستقیم روی OpenAI شده و در قالب مشارکت مالی (گزارشها از سرمایهگذاری تا سقف ۱۰۰ میلیارد دلار برای خرید سهام OpenAI خبر دادهاند) تبدیل به سهامدار OpenAI شده است. علاوه بر سرمایهگذاری، انویدیا تأکید کرده برای اولین بار بهطور مستقیم به OpenAI فروش سختافزار خواهد داشت — از جمله سیستمها، شبکه و دیگر اجزای فراتر از GPU — و در عین حال به همکاری با ارائهدهندگان ابری (مانند Microsoft Azure، Oracle OCI و CoreWeave) ادامه خواهد داد.
چرا «فروش مستقیم» و «خودمیزبانی» (self-hosting) اهمیت دارد؟
مدیرعامل انویدیا گفته هدف از فروش مستقیم، آمادهسازی OpenAI برای زمانی است که این شرکت به «هایپراسکلری» تبدیل شود که خود دیتا سنترها و زیرساخت کامل را مدیریت میکند؛ یعنی زمانی که OpenAI به جای تکیه صرف بر سرویسهای ابری، مراکز داده اختصاصی گستردهای را در اختیار خواهد داشت. هوانگ اشاره کرده که OpenAI فعلاً پول لازم برای پوشش کامل این هزینهها را ندارد و هر یک گیگاوات ظرفیت مرکز داده هوش مصنوعی میتواند ۵۰ تا ۶۰ میلیارد دلار هزینه داشته باشد — رقمی که شامل زمین، تأمین برق، سرورها و تجهیزات شبکه است.
ابعاد قراردادها و تعهدات زیرساختی
در سال ۲۰۲۵ OpenAI قراردادهایی برای ظرفیتهای چندین گیگاوات امضا کرده است: توافق «Stargate» به ارزش ۵۰۰ میلیارد دلار با شریکان از جمله Oracle و SoftBank برای تأمین حدود ۱۰ گیگاوات ظرفیت در آمریکا، قراردادهای ابری ۳۰۰ میلیارد دلاری با Oracle، شراکتهای حداقل ۱۰ گیگاوتی با انویدیا و ۶ گیگاوتی با AMD، و پروژههای توسعهای در بریتانیا و اروپا. برخی برآوردها مجموع ارزش قراردادهای زیرساختی OpenAI در سال جاری را تا حدود ۱ تریلیون دلار تخمین زدهاند.
انتقادات و ریسکها
تحلیلگران و رسانهها از جمله بلومبرگ به ساختار برخی از این قراردادها اشکال گرفتهاند و آنها را «دورانی» یا circular توصیف کردهاند؛ بدین معنا که شرکتهای سختافزاری با تأمین سرمایه یا سهام عملاً هزینه خرید تجهیزات را برای OpenAI زیرپا میگذارند و در عوض سهام دریافت میکنند. این نوع معاملات پرسشهایی درباره شفافیت، تضاد منافع و پیامدهای رقابتی در بازار زیرساخت هوش مصنوعی ایجاد میکند.
اظهارات سام آلتمن و مسیر پیش رو
همزمان با این توافقها، مصاحبه سام آلتمن در پادکست a16z (Andreessen Horowitz) منتشر شد که در آن آلتمن از برنامهریزی برای «شرطبندی تهاجمی» روی زیرساختها خبر داد و اعلام کرد که انتظار میرود در ماههای آینده قراردادهای بیشتری منعقد شود. او باور دارد مدلهای آینده OpenAI ظرفیت و ارزش اقتصادی عظیمی ایجاد خواهند کرد که بهتدریج هزینه این سرمایهگذاریها را پوشش میدهد؛ هرچند درآمدهای کنونی OpenAI هنوز فاصله زیادی تا مقیاسهای فوق دارند (گزارشها حاکی از درآمد حدود ۴.۵ میلیارد دلار در نیمه اول ۲۰۲۵ است).
نتیجهگیری: رقابت زیرساختی و پیامدها برای صنعت
این دور جدید قراردادها نشان میدهد که بازیگران بزرگ سختافزار، ارائهدهندگان ابری و شرکتهای سازنده مدلهای هوش مصنوعی در حال ایجاد شبکههای همکاری پیچیده و پرحجم مالی برای تصاحب سهم از بازار آینده هستند. از یک سو، این همکاریها میتواند سرعت توسعه و دسترسی به سختافزار تخصصی را افزایش دهد؛ و از سوی دیگر، نگرانیهایی درباره تمرکز قدرت، شفافیت مالی و رقابت سالم در بازار ایجاد میکند. در ماههای آتی، باید انتظار داشت که اخبار بیشتری از قراردادها، چگونگی پیادهسازی مراکز داده و واکنش نهادهای نظارتی و رقبا منتشر شود.