متا و دور تازه سرمایهگذاری در هوش مصنوعی؛ هزینههای نجومی، نتیجه نامعلوم
متا در موجی بیسابقه از سرمایهگذاری روی هوش مصنوعی، میلیاردها دلار را به زیرساخت و نیروی انسانی اختصاص داده است. این شرکت در حال ساخت دو دیتاسنتر عظیم است و گزارشها حاکی از آن است که تا سه سال آینده حدود ۶۰۰ میلیارد دلار برای زیرساختهای آمریکایی هزینه خواهد شد. چنین ارقامی در دره سیلیکون چندان شگفتآور نیست، اما واکنش والاستریت نشان میدهد سرمایهگذاران نگران روند فعلی شدهاند.
افزایش هزینهها و واکنش بازار
در گزارش سهماهه اخیر، متا اعلام کرد هزینههای عملیاتی سالانه این دوره نسبت به سال گذشته حدود ۷ میلیارد دلار افزایش یافته و هزینه سرمایهای تقریباً ۲۰ میلیارد دلار بوده است. این جهش هزینهای عمدتاً ناشی از جذب نیروی تخصصی هوش مصنوعی و سرمایهگذاری در مراکز داده و سختافزار محاسباتی است؛ سرمایهگذاریهایی که هنوز درآمد قابلتوجهی برای شرکت تولید نکردهاند. وقتی تحلیلگران از مارک زاکربرگ درباره زمانبندی بازگشت سرمایه و نحوه بازگشت درآمد پرسیدند، او گفت این سرمایهگذاری تازه آغاز شده و باید برای دستیابی به ظرفیت محاسباتی لازم شتاب دهند. با این وجود، پاسخ او نتوانست سرمایهگذاران را قانع کند و ظرف دو روز پس از گزارش، قیمت سهام متا بیش از ۱۲ درصد سقوط کرد که معادل کاهش بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار در ارزش بازار بود.
درآمد خوب اما پرسشها بیشتر
بهصورت دقیقتر، گزارش مالی متا چندان ناموفق نبود—سود سهماهه حدود ۲۰ میلیارد دلار است—اما این نخستین فصل است که هزینههای پرشتاب AI تأثیر شفاف و ملموسی بر سودآوری نشان دادهاند. چالش اصلی این است که علاوه بر دیتا سنترها و پژوهشگران گرانقیمت، هنوز مشخص نیست این هزینهها دقیقاً چه محصول یا درآمدزایی مستقیمی را به همراه خواهد داشت.
مقایسه با رقبای بزرگ
شرکتهای دیگری مانند گوگل و انویدیا نیز میلیاردها دلار در زمینه هوش مصنوعی هزینه میکنند و عملکرد قوی سهماهه این شرکتها نشان میدهد بازار لزوماً از سرمایهگذاریهای مشابه نگران نیست. از سوی دیگر، OpenAI هم هزینههای هنگفتی دارد اما جریان درآمدی سریع و بزرگ (با درآمد سالانه حدود ۲۰ میلیارد دلار برآورد شده) به این شرکت کمک میکند تا مقدار بیشتری تحمل ریسک داشته باشد. تفاوت اساسی متا این است که هنوز محصولی با رشد درآمدی چشمگیر در دست ندارد که بتواند هزینههای سنگین را توجیه کند.
محصولات فعلی و نبود «محصول محوری»
متا برخی محصولات مبتنی بر AI را عرضه کرده است: دستیار متا که زاکربرگ میگوید بیش از یک میلیارد کاربر فعال دارد، مولد ویدیویی Vibes که در جذب کاربران روزانه مؤثر بود، و عینکهای هوشمند Vanguard که اخیراً معرفی شدند. با این حال، بهنظر میرسد اینها بیشتر آزمایشها و نمونههای اولیه باشند تا محصولاتی پایدار با مدل درآمدی روشن. دستیار متا همچنان با رقبایی مثل ChatGPT قابلمقایسه نیست و Vibes تأثیر تجاری محدودی فراتر از افزایش تعامل کاربران داشته است. عینکهای Vanguard نیز بیشتر به تلاشهای Reality Labs شباهت دارد تا یک حرکت محکم برای بهرهبرداری از مدلهای زبان بزرگ.
ابهام درباره چشمانداز تجاری و مدلهای آینده
زاکربرگ در تماس با تحلیلگران تمرکز خود را روی نسل بعدی مدلهای توسعهیافته در تیم جدید Superintelligence (MSL) گذاشت و از «مدلهای frontier با قابلیتهای نوآورانه» سخن گفت که میتواند فرصت عظیمی ایجاد کند. اما در غیاب برنامهریزی بودجه شفاف و محصول مشخصی که درآمد را تضمین کند، این اظهارنظرها برای سرمایهگذاران کافی نبود. سوالات کلیدی هنوز بیپاسخ ماندهاند: آیا متا میخواهد از دادههای گسترده کاربران خود برای توسعه دستیار هوشمند رقابتی استفاده کند؟ آیا هدف، ورود جدی به بازار محتوای ویدیویی و سرگرمی با محوریت AI است؟ یا تمرکز بر راهکارهای سازمانی و «AI برای کسبوکار» خواهد بود؟
جمعبندی
متا با پشتوانه مالی قوی و تجربه در جذب کاربران، توانایی تحمل ریسک را دارد اما زمان برای تبدیل این سرمایهگذاریها به درآمد واقعی محدود است. بازار اکنون از متا انتظار دارد که مسیر روشنی برای تجاریسازی فناوریهای هوش مصنوعی خود ارائه دهد. در غیر این صورت، فشار بر سهام شرکت و اعتماد سرمایهگذاران احتمالاً ادامه خواهد یافت. برای متا، یافتن پاسخ سریع و قابلارائه به این پرسشها — محصول محوری، مدل درآمدی و تقویم عرضه— حیاتی است.