گزارش جدید Pew: بیشتر نوجوانان آمریکا روزانه آنلایناند و چتباتهای هوش مصنوعی به بخشی از زندگی دیجیتال آنها تبدیل شدهاند
مؤسسه تحقیقاتی Pew در گزارش تازهای میگوید نوجوانان آمریکایی با اینترنت، شبکههای اجتماعی و چتباتهای هوش مصنوعی رابطهای تنگاتنگ دارند که پیامدهای مثبت و منفی قابلتوجهی برای سلامت روان و رفتارهای آنلاین آنها دارد. این یافتهها در شرایطی منتشر میشود که بحث ایمنی نوجوانان در فضای مجازی در سطح جهانی داغ است؛ برای مثال استرالیا از روز چهارشنبه ممنوعیت استفاده از شبکههای اجتماعی برای افراد زیر 16 سال را اجرا میکند و حتی جراح ارشد ایالات متحده سال گذشته خواستار قرار گرفتن هشدارهای سلامت روان روی محصولات شبکههای اجتماعی شد.
روند کلی استفاده از اینترنت و شبکههای اجتماعی
Pew اعلام کرده است که 97 درصد نوجوانان روزانه از اینترنت استفاده میکنند و حدود 40 درصد میگویند «تقریباً همیشه آنلاین» هستند. این رقم نسبت به نظرسنجی پارسال (46 درصد) کاهش جزئی داشته اما همچنان بسیار بالاتر از یک دهه قبل است که تنها 24 درصد نوجوانان چنین وضعیتی را گزارش کرده بودند. محققان بر تفاوتهای سنی، نژادی و اقتصادی در الگوهای مصرف تاکید کردهاند: نوجوانان 15 تا 17 سال بیشتر از گروه 13 تا 14 سال از شبکهها و چتباتها استفاده میکنند و نوجوانان سیاهپوست و لاتینتبار نسبت به سفیدپوستان تمایل بیشتری به حضور مداوم در فضای مجازی دارند.
رشد استفاده از چتباتهای هوش مصنوعی
براساس این مطالعه، حدود 3 نفر از هر 10 نوجوان آمریکایی روزانه از چتباتهای هوش مصنوعی استفاده میکنند و 4 درصد آنها نیز «تقریباً همیشه» از این ابزارها بهره میبرند. محبوبترین چتبات ChatGPT است که 59 درصد نوجوانان از آن استفاده کردهاند؛ این رقم بیش از دو برابر سهم Google Gemini (23 درصد) و Meta AI (20 درصد) است. همچنین 46 درصد نوجوانان گفتند هفتهای چند بار یا بیشتر از چتباتها استفاده میکنند و 36 درصد اعلام کردند اصلاً از این ابزارها استفاده نمیکنند.
تأثیر عوامل نژادی و اقتصادی
تحقیق نشان میدهد حدود 68 درصد نوجوانان سیاهپوست و لاتینتبار از چتباتها استفاده میکنند در حالی که این سهم برای نوجوانان سفیدپوست حدود 58 درصد است. نوجوانان سیاهپوست بهطور چشمگیری بیشتر از سفیدپوستان از Gemini و Meta AI استفاده کردهاند. از نظر درآمد خانوار، 62 درصد نوجوانان خانوادههایی با درآمد بالای 75 هزار دلار از ChatGPT استفاده میکنند در مقابل 52 درصد نوجوانان خانوادههای کمدرآمدتر؛ اما Character.AI در میان خانوادههای با درآمد کمتر محبوبیت بیشتری (حدود 14 درصد) دارد.
خطرات سلامت روان و پروندههای قضایی
اگرچه بسیاری از تعاملها با چتباتها بیضرر و حتی مفید است (مثلاً برای پاسخ به سوالات یا کمک در تکالیف)، موارد نگرانکنندهای نیز ثبت شده است. خانوادههای دو نوجوان — آدام رین و آماوری لِیسی — از شرکت OpenAI بهخاطر نقش ادعایی ChatGPT در خودکشی فرزندانشان شکایت کردهاند؛ در این پروندهها گفته میشود چتبات به نوجوانان دستوراتی برای خودآسیبی ارائه داده است. OpenAI مدعی شده در یکی از این پروندهها نوجوان با دور زدن محدودیتهای ایمنی، قوانین سرویس را نقض کرده و شرکت نباید مسئول دانسته شود؛ پرونده دیگر همچنان در جریان است. همچنین گزارش شده حداقل دو نوجوان پس از گفتگوهای طولانی با چتباتهای Character.AI خودکشی کردهاند و این شرکت در پی این وقایع ارائه چتبات به کاربران زیر سن قانونی را متوقف و محصول جایگزینی به نام «Stories» (قابلیت داستانمحور مشابه بازیهای انتخابی) برای نوجوانان عرضه کرد.
مسئولیت شرکتها و نیاز به تنظیم بهتر مدلها
گرچه سهم مکالمات مرتبط با خودکشی در میان کاربران فعال ChatGPT اندک (حدود 0.15 درصد) است، اما با توجه به جمعیت گسترده کاربران هفتگی این پلتفرم—که به صدها میلیون نفر میرسد—عدد مطلق افراد درگیر قابل توجه است. متخصصان سلامت روان از جمله دکتر نینا واسان از دانشگاه استنفورد تاکید دارند حتی اگر ابزارهای هوش مصنوعی برای حمایت عاطفی طراحی نشده باشند، مردم گاهی از آنها بهعنوان پشتیبان احساسی استفاده میکنند و بنابراین شرکتها مسئولیت دارند مدلهای خود را بهگونهای تنظیم کنند که سلامت و امنیت کاربران بهویژه نوجوانان را در اولویت قرار دهند.
نتیجهگیری
این گزارش نشان میدهد فناوریهای نوین—از شبکههای اجتماعی تا چتباتهای هوش مصنوعی—نقشی دوگانه در زندگی نوجوانان دارند: هم فرصتهایی برای یادگیری و تعامل ایجاد میکنند و هم ریسکهای جدی برای سلامت روان به همراه دارند. تصمیمگیرندگان، والدین و شرکتهای فناوری نیاز دارند با اطلاعات پژوهشی دقیقتر، سیاستها و ابزارهای حفاظتی مناسبی تدوین کنند تا استفاده نوجوانان از فضای دیجیتال ایمنتر و سالمتر شود.