شرکتهای فعال در حوزه هوش مصنوعی در حال اجرای برنامههای بلندپروازانه سازمانی هستند، اما نتایج تاکنون بسیار نامتجانس بوده است. این هفته دلویت اعلام کرد که مدل زبان Anthropic با نام Claude را برای استفاده ۵۰۰ هزار کارمندش فراهم میکند؛ اما در همان روز دولت استرالیا از این شرکت خواست تا بهدلیل گزارشی که با استفاده از هوش مصنوعی تولید شده و شامل استنادات جعلی بوده، قرارداد را بازپرداخت کند. این دو رویداد همزمان، تصویری روشن و هشداردهنده از وضع فعلی پذیرش هوش مصنوعی در شرکتها ارائه میدهد: شتاب در پیادهسازی ابزارها بدون تدوین سازوکارهای لازم برای استفاده مسئولانه و ایمن.
چالشهای اساسی
– هالوسینیشن یا تولید اطلاعات ساختگی توسط مدلها و نقلقولهای نادرست، یکی از مهمترین خطرها برای کاربردهای سازمانی است.
– نبود چارچوبهای حاکمیتی و کنترل کیفیت باعث میشود خروجیهای تولیدشده بهسادگی قابل اتکا نباشند.
– مخاطرات حقوقی و قراردادی در صورت استفاده نادرست از هوش مصنوعی میتواند به خسارتهای مالی و اعتباری منجر شود.
پیامد برای کسبوکارها و نهادهای حکومتی
این حادثه نشان میدهد که حتی شرکتهای بزرگ مشاوره و فناوری هم بدون نظارت و فرآیندهای بازبینی ممکن است در دام خطاهای ساختاری بیفتند. نهادهای حاکمیتی نیز در حال واکنشاند و احتمالاً شاهد افزایش الزامها برای شفافیت مدلها، ممیزی خروجیها و استانداردسازی شیوههای استفاده از هوش مصنوعی خواهیم بود.
چه باید کرد؟ راهکارهای عملی برای پذیرش ایمن هوش مصنوعی در سازمانها
– برنامهریزی پیشرونده: پیش از استقرار سراسری، اجرای پایلوتهای کنترلشده و ارزیابی ریسک.
– کنترل کیفیت و بازبینی انسانی: تأیید خروجیهای حسّاس توسط انسان و ایجاد فرایندهای تصحیح خودکار.
– حاکمیت داده و ریسکسنجی فروشندگان: بررسی دادههای آموزشی، شفافیت در قراردادها و ارزیابی ریسک مدلهای تأمینکننده.
– آموزش کارکنان: توانمندسازی کاربران نهایی در زمینه طراحی پرسش (prompting)، تشخیص خطا و گزارشدهی.
– ممیزی و پایش مستمر: راهاندازی مکانیزمهای ردیابی، گزارش خطا و بازآموزی مدلها بر اساس بازخوردهای عملیاتی.
این مسائل بهطور گسترده در پادکست خبری فناوری Equity نیز مورد بحث قرار گرفت؛ میزبانان برنامه به پیچیدگیهای حضور هوش مصنوعی در محیط کار، اخبار سرمایهگذاری و تنشهای نظارتی در حوزه فناوری و حملونقل پرداختهاند. تجربه اخیر دلویت و دولت استرالیا هشدار مهمی است برای سازمانها که پیش از گسترش ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی، روی ساختن سازوکارهای مسئولانه، شفاف و قابل اطمینان سرمایهگذاری کنند.