کاهش ۸٪ بازدید انسانی ویکیپدیا؛ بنیاد ویکیمدیا پیامدهای هوش مصنوعی و رباتهای فرار از ردیابی را بررسی کرد
گزارش جدید مارشال میلر از بنیاد ویکیمدیا نشان میدهد بازدیدهای انسانی از ویکیپدیا در یک سال گذشته حدود ۸٪ کاهش یافته است. این کاهش پس از بهروزرسانی سیستمهای تشخیص ربات بنیاد آشکار شد؛ میلر گزارش میدهد بخش قابلتوجهی از ترافیک غیرمعمول در ماههای می و ژوئن در واقع از جانب رباتهایی بوده که برای فرار از شناسایی طراحی شدهاند.
دلایل کاهش بازدید
میلر چند عامل کلیدی را در توضیح این روند نام میبرد:
– رشد ابزارهای هوش مصنوعی تولیدی (generative AI) که موتورهای جستجو اکنون پاسخهایی مستقیم به کاربران ارائه میدهند بهجای هدایت آنها به منابع اصلی مانند ویکیپدیا؛
– تغییر رفتار نسلهای جوان که برای یافتن اطلاعات به پلتفرمهای ویدیویی اجتماعی مراجعه میکنند و کمتر به وب باز سر میزنند؛
– و افزایش ترافیک ناشی از رباتها و ابزارهای خودکار که تحلیل آمار بازدید را پیچیدهتر میسازند.
واکنشها و ابهامها
گوگل ادعای کاهش ترافیک ناشی از خلاصههای مبتنی بر هوش مصنوعی را بهصورت کامل نپذیرفته و درباره نقش مستقیم این خلاصهها در کاهش کلی ترافیک اختلافنظر وجود دارد. خود ویکیپدیا نیز پیشتر آزمایشهایی با تولید خلاصههای مبتنی بر هوش مصنوعی انجام داد اما پس از اعتراض برخی ویراستاران این پروژه را موقتاً متوقف کرد.
ریسکهای بلندمدت برای دانش آزاد
میلر هشدار میدهد که کاهش بازدیدها میتواند تبعات جدی برای اکوسیستم ویکیپدیا داشته باشد: با کمتر شدن بازدیدکنندگان، احتمال جذب داوطلبان جدید کاهش مییابد و درآمدهای داوطلبانه و خرد نیز در معرض خطر قرار میگیرد؛ مسألهای که به کیفیت و توسعه محتوای آزاد لطمه میزند. اهمیت تلاش داوطلبان حتی در وقایعی مانند گزارششدن دخالت شجاعانه برخی ویراستاران برای خنثیسازی یک خطر فیزیکی در کنفرانسی از ویرایشگران مشهود است.
گامهای بنیاد ویکیمدیا
برای مقابله با این چالشها بنیاد ویکیمدیا اقدامات متعددی را در دست اجرا دارد:
– تکمیل چارچوبی جدید برای نسبتدهی (attribution) محتوای ویکیپدیا تا هنگام استفاده محتوای این دانشنامه در ابزارهای دیگر، منبع اصلی روشن باشد؛
– تشکیل دو تیم ویژه برای گسترش دسترسی و جذب خوانندگان جدید؛
– فراخوان برای مشارکت داوطلبان در بازنویسی، ویرایش و توسعه محتوای دانشنامه.
پیام برای کاربران و سازندگان محتوا
میلر از خوانندگان و شرکتهای فعال در حوزه هوش مصنوعی، موتورهای جستجو و شبکههای اجتماعی خواسته است هنگام استفاده از محتوای ویکیپدیا، راههایی را فراهم کنند که کاربران به صفحه اصلی ویکیپدیا هدایت شوند و منشأ اطلاعات مشخص بماند. او همچنین از عموم خواسته تا هنگام جستوجوی اطلاعات:
– به دنبال منابع و ارجاعات باشند؛
– روی لینک منابع اصلی کلیک کنند و از محتوای پایه پشتیبانی کنند؛
– اهمیت دانشِ پالایششده و انسانمحور را در گفتگو با اطرافیان تبیین کنند.
جمعبندی
کاهش بازدیدهای انسانی و تغییرات راهبردی در نحوه دسترسی به اطلاعات، چالشی جدی برای ویکیپدیا و سایر منابع آزاد دانش ایجاد کرده است. موفقیت در حفظ این منابع مستلزم تعامل کاربران، حمایت داوطلبان و شفافیت شرکتهای فناوری در نسبتدهی و ارجاع به منابع اصلی است.